Een verhaal over kleur; Hoe dronken mannen blauw maakten….

Hoe dronken mannen vroeger de kleur blauw maakten

Vroeger, voordat de synthetische kleurstoffen op de markt kwamen, was de kleur van kleding geen kwestie van smaak maar van geld. Het winnen van kleurstoffen was lastig en vergde veel arbeid en de grondstoffen voor verf moesten meestal van ver komen.  Blauw is echter altijd een gemakkelijke kleur geweest om te vervaardigen en werd de populairste kleur voor kleding. Maar het koste wel wat inspanning en tijd….

De kleur Indigo

Indigo was een van de belangrijkste verfstoffen in voorgaande eeuwen, omdat het duurzaam was en in vergelijk met sommige andere kleuren zoals purper en saffraan goedkoop. Deze kleur kon uit verschillende planten worden gemaakt en dat maakte de kleur ook bijzonder. Helaas zijn er in de Middeleeuwen veel recepten van de ververij verloren gegaan, maar met behulp van de huidige moderne technieken heeft men toch nog een aantal geheimen van de ververs weten te achterhalen.

Wede en verse urine

In Midden-Europa werd in de 18e eeuw indigo gewonnen uit de plant genaamd wede. Vooral in Duitsland verbouwde men veel wede. De wede was  makkelijk te verpakken en onbeperkt houdbaar. Wede is een kaarsrechte 25 tot 140 cm hoge plant met langwerpige bladeren en gele bloemen.  Voor het produceren van de verfstof gebruikte men alleen de bladeren.  De bladeren stampte men fijn en daarna in de zon gelegd om te drogen. Hiervoor moest het minimaal twee weken goed en zonnig weer zijn. Men gebruikte een boomstam die uitgehold was, waarin men 25 kilo gedroogde wedebladeren deed. Vervolgens voegde de ververs er een vloeistof aan toe. Deze vloeistof was verse urine van een mens.

Proost op de kleur blauw!


Door de zon begon het mengsel van verse urine en wede te gisten. Hierdoor ontstond er alcohol die de kleurstof uit de bladeren losmaakte. Om het gistingsproces te versterken, moest men er nog meer alcohol aan toevoegen. Maar aangezien het toevoegen van pure alcohol te kostbaar zou worden, voegde de ververs de alcohol via een omweg toe. In oude recepten staat dat de kleur perfect was met de urine van mannen, die veel alcohol gedronken hadden… De gisting was voltooid wanneer de meeste stank weg was. Tijdens het proces moest men het mengsel een aantal keren omroeren. Dit deden ze met blote voeten. Hierbij kon men waarschijnlijk beter de neus dichthouden.

Maar het was nog lang niet klaar….

Maar hiermee was de kleur nog niet af. Bij de tweede gisting werd zout toegevoegd. De bakken werden opnieuw tot de rand met urine gevuld en men moest ongeveer een week wachten. Het enige wat de ververs ondertussen moesten doen was het omroeren van de bladeren en zorgen dat de opgedroogde urine weer bijgevuld werd.

Nadat er schimmel op de massa had gevormd was het mengsel klaar en kon men beginnen met het verven van de stoffen en garens. Deze moesten een hele dag in de oplossing blijven liggen. Daarna werden de stoffen gespoeld met urine. De blauwe kleur ontstond echter pas tijdens het drogen van de stoffen. Deze fase noemde men het “verblauwen”.

Op zich was het blauw verven geen vervelende klus als je de stank niet meerekent. De ververs waren de hele dag aan het werk in het zonnetje en er was voldoende te drinken :).  Wanneer er ververs op klaarlichte dag dronken in de zon lagen, dan wist iedereen meteen: die produceren blauw!

Kleuradvies

Wil jij meer weten over kleur? Of wat kleuren met jou doen? Gun je zelf dan eens een kleurenanalyse of maak kennis met de taal van kleur en laat de kleuren vertellen wat er diep van binnen bij jou afspeelt.

Uit: Wie Farben Wirken van Eva Heller

Foto van http://www.bolster.nl/bloemen+meerjarig/isatis+tinctoria%A0+wede+


Lees meer...